Prymasowskie menu 3

Flaki po staropolsku

Składniki: 0,5 kg flaków wołowych, 1 mała cebula, 1,5 litra warzywnego wywaru, włoszczyzna, mąka, pół łyżeczki gałki muszkatołowej, pół łyżeczki imbiru, dwie łyżki słodkiej papryki czerwonej, 2 ząbki czosnku, 2 listki laurowe, 5 ziaren ziela angielskiego, sól i pieprz do smaku.

Flaki gotujemy z dodaniem liścia laurowego i ziela angielskiego. Włoszczyznę pokrojoną w kostkę dodajemy do gotujących się flaków. Kroimy cebulę i podsmażamy ją na maśle. Dodajemy słodką paprykę, a na końcu mąkę i mieszamy do uzyskania złotego koloru. Flaki doprawiamy resztą przypraw. Do naszej zasmażki wlewamy odrobinę flaków z garnka. Zasmażkę dodajemy do flaków. Całość musi się zagotować.

Prymasowskie menu 2

Gęś duszona z grzybami 

Składniki: jedna mała gęś, 10 plastrów tłustego boczku, trzy garście grzybów (maślaki, borowiki), 3 duże marchewki, 2 duże cebule, 4 łyżki szczypiorku posiekanego z koprem i pietruszką, sól, pieprz

Gęś pokroić na niewielkie porcje. Boczek lekko podpiec na patelni. Cebulę w całości dodać do boczku, obrumienić. Grzyby i marchewki pokrajać w plasterki, dodać do zrumienionej cebuli, wymieszać. Zlać z patelni wytopiony z boczku tłuszcz i obrumienić na nim porcje gęsi. Grzyby z boczkiem i cebulą dodać do gęsi, lekko podlać wodą, osolić, oprószyć pieprzem. Udusić na wolnym ogniu do miękkości. Wyłożyć na półmisek, posypać zieleniną.

Prymasowskie menu 1

Baranina z czosnkiem i cebulą

 

Składniki: duży kawałek baraniny, 2 cebule, szczypta cząbru, szczypta majeranku, 1 główka czosnku, 2 listki laurowe, kilka ziarenek jałowca, pieprz, sól, 3 łyżki octu, olej.

Przyprawy: cząber, pieprz czarny, majeranek, listki laurowe (pokruszone) włożyć do miski. Dodać rozgnieciony czosnek i wlać sporą ilość oleju, wszystko dokładnie wymieszać. Baraninę natrzeć przyprawami, powbijać ziarna jałowca i skropić octem. Mięso postawić w chłodnym miejscu i zostawić na około jedną dobę. Gdy przejdzie przyprawami, baraninę położyć na ogniu i zapiec z dwóch stron. Przełożyć do szklanego naczynia. Posolić. W trakcie pieczenia, baraninę obłożyć plastrami cebuli. Po jakimś czasie mięso powinno być miękkie. Zdjąć wtedy z ognia i położyć na talerzu.

Jak zachowywali się głodni prymasi?

Nie wiadomo, co dokładnie jedli prymasi, ale z całą pewnością ich menu nie odbiegało od stołów ówczesnych możnych Rzeczypospolitej. Jak wyglądało przygotowanie dania dla prymasa? Poniższy film przybliża nieco tę kwestię.

W filmie wystąpiły:

nauczyciel / prymas - Michalina Stefańska

uczennica 1 / sługa - Anna Szczęsna

uczennica 2 / kucharz - Natalia Siekiera

Zamek prymasowski

Prymasi, jak wszyscy możnowładcy, lubowali się w wystawnych ucztach i wykwintnych daniach. Zamek w Łowiczu, w którym rezydowali, był dobrze przystosowany do takich zadań. Początki zamku sięgają czasów arcybiskupa Jarosława Bogorii Skotnickiego (żył w latach 1276-1376), który rozpoczął jego budowę. Łowicki zamek, jak przystało na siedzibę "pierwszego po królu dygnitarza Rzeczpospolitej", posiadał odpowiednią liczbę kuchni i spiżarni. Historycy doliczyli się aż "pięciu pomieszczeń służących przechowywaniu owoców, win węgierskich i piwa". Wiadomo także, że poza kuchnią murowaną, przy której mieściła się piekarnia, na terenie zamku znajdowały się jeszcze dwie kuchnie drewniane. Według relacji historyków i pamiętnikarzy, "zespół rezydencjonalny przedstawiał się okazale wybornym zbudowany kunsztem. Podkreślano jego walory estetyczne a także wygodę zamieszkiwania. Miał charakter wielkopańskiej rezydencji. Był miejscem godnym przyjmowania tu znakomitych gości, nuncjuszy papieskich, posłów zagranicznych a niejednokrotnie także dworów królewskich".

Widok zamku łowickiego, miedzioryt wg rys. E. Dahlberga z 1655 r., z dzieła S. Pufendorfa `De rebus a Carolo Gustavo gestis`, Norynberga 1698 r. Fot. Anna Kośmider - 

Literatura:
W. Puget, Zamek w Łowiczu w okresie swej świetności. Działalność budowlana arcybiskupów w świetle dokumentów, Łowicz 1989.
W. Puget, Zamek prymasowski w Łowiczu po "potopie". Odbudowa i dalsze dzieje w świetle dokumentów, Łowicz 1991. 
http://www.muzeumlowicz.pl/galeria/zobacz/33 

Prymasi doby baroku w Łowiczu

W dobie baroku w Łowiczu rezydowali m.in.: Stanisław Karnowski (żył w latach 1520-1603), Jan Tarnowski (1550-1604), Wojciech Baranowski (1550-1615), Jan Wężyk (1575-1638), Jan Lipski (1589-1641), Maciej Łubieński (1572-1652), Andrzej Leszczyński (1608-1658), Wacław Leszczyński (1605-1666), Mikołaj Prażmowski (1616-1673), Michał Radziejowski (1645-1705), Stanisław Szembek (1650-1721), Krzysztof Antoni Szembek (1667-1748), Adam Ignacy Komorowski (1699-1759), Władysław Łubieński (1705-1767). 

 Portret prymasa Mikołaja Prażmowskiego w łowickiej katedrze.

Portret prymasa Stanisława Szembeka w łowickiej katedrze.

Płyta, za którą wmurowane jest serce prymasa Krzysztofa Antoniego Szembeka
w kościele oo. pijarów w Łowiczu.

Literatura: 

Poczet prymasów Polski. Arcybiskupi Gniezna od bł. Radzima do Józefa kard. Glempa, oprac. H. J. Kaczmarski, Warszawa 1988.
M. Kosman, Między ołtarzem a tronem. Poczet prymasów Polski, Poznań 2000.
Łowiccy Prymasi. Portrety arcybiskupów gnieźnieńskich w zbiorach łowickich, Łowicz 2011.

Łowiccy prymasi

Funkcję prymasa w Polsce pełnili arcybiskupi gnieźnieńscy. Rezydujący w mieście prymasi często pozostawali w Łowiczu do końca swoich dni. Dwunastu arcybiskupów gnieźnieńskich zostało pochowanych w podziemiach łowickiej katedry. Należeli do nich m.in. Jakub Uchański (pierwszy interrex - zastępca króla w czasie bezkrólewia), Adam Komorowski, Mikołaj Prażmowski, Jan Wężyk, Jan Lipski. W mieście rezydował także Ignacy Krasicki - poeta, autor m.in. satyry Pijaństwo.
 

 

Nagrobek prymasa Jakuba Uchańskiego w łowickiej katedrze.

Portret prymasa Jana Wężyka w łowickiej katedrze.

Literatura:
Poczet prymasów Polski. Arcybiskupi Gniezna od bł. Radzima do Józefa kard. Glempa, oprac. H. J. Kaczmarski, Warszawa 1988.
M. Kosman, Między ołtarzem a tronem. Poczet prymasów Polski, Poznań 2000.
Łowiccy Prymasi. Portrety arcybiskupów gnieźnieńskich w zbiorach łowickich, Łowicz 2011.

Prymasowski Łowicz

Łowicz - to miasto położone w centralnej Polsce. Najstarsza wzmianka o nim pochodzi z 1136 roku, kiedy to nasze miasto zostało wymienione wśród innych dóbr, jakie papież Innocenty II zapisywał swoją bullą arcybiskupom gnieźnieńskim. Od tego momentu aż do czasu rozbiorów Łowicz należał do majątku prymasów Polski. Często przebywali oni w mieście. Wybudowali tu także zamek, w którym znajdowała się ich rezydencja. Łowicz, korzystniej położony niż Gniezno, częściej gościł przywódców Kościoła w Polsce. 

Łowicz na sztychu z dzieła Georga Brauna i Franza Hogenberga z 1617 r. 

Literatura:

1. Łowicz. Dzieje miasta, pod red. R. Kołodziejczyka, Warszawa 1986.

2. R. Oczykowski, Przechadzka po Łowiczu, Łowicz 2006.