Prymasowskie menu 3

Flaki po staropolsku

Składniki: 0,5 kg flaków wołowych, 1 mała cebula, 1,5 litra warzywnego wywaru, włoszczyzna, mąka, pół łyżeczki gałki muszkatołowej, pół łyżeczki imbiru, dwie łyżki słodkiej papryki czerwonej, 2 ząbki czosnku, 2 listki laurowe, 5 ziaren ziela angielskiego, sól i pieprz do smaku.

Flaki gotujemy z dodaniem liścia laurowego i ziela angielskiego. Włoszczyznę pokrojoną w kostkę dodajemy do gotujących się flaków. Kroimy cebulę i podsmażamy ją na maśle. Dodajemy słodką paprykę, a na końcu mąkę i mieszamy do uzyskania złotego koloru. Flaki doprawiamy resztą przypraw. Do naszej zasmażki wlewamy odrobinę flaków z garnka. Zasmażkę dodajemy do flaków. Całość musi się zagotować.

Prymasowskie menu 2

Gęś duszona z grzybami 

Składniki: jedna mała gęś, 10 plastrów tłustego boczku, trzy garście grzybów (maślaki, borowiki), 3 duże marchewki, 2 duże cebule, 4 łyżki szczypiorku posiekanego z koprem i pietruszką, sól, pieprz

Gęś pokroić na niewielkie porcje. Boczek lekko podpiec na patelni. Cebulę w całości dodać do boczku, obrumienić. Grzyby i marchewki pokrajać w plasterki, dodać do zrumienionej cebuli, wymieszać. Zlać z patelni wytopiony z boczku tłuszcz i obrumienić na nim porcje gęsi. Grzyby z boczkiem i cebulą dodać do gęsi, lekko podlać wodą, osolić, oprószyć pieprzem. Udusić na wolnym ogniu do miękkości. Wyłożyć na półmisek, posypać zieleniną.

Prymasowskie menu 1

Baranina z czosnkiem i cebulą

 

Składniki: duży kawałek baraniny, 2 cebule, szczypta cząbru, szczypta majeranku, 1 główka czosnku, 2 listki laurowe, kilka ziarenek jałowca, pieprz, sól, 3 łyżki octu, olej.

Przyprawy: cząber, pieprz czarny, majeranek, listki laurowe (pokruszone) włożyć do miski. Dodać rozgnieciony czosnek i wlać sporą ilość oleju, wszystko dokładnie wymieszać. Baraninę natrzeć przyprawami, powbijać ziarna jałowca i skropić octem. Mięso postawić w chłodnym miejscu i zostawić na około jedną dobę. Gdy przejdzie przyprawami, baraninę położyć na ogniu i zapiec z dwóch stron. Przełożyć do szklanego naczynia. Posolić. W trakcie pieczenia, baraninę obłożyć plastrami cebuli. Po jakimś czasie mięso powinno być miękkie. Zdjąć wtedy z ognia i położyć na talerzu.

Jak zachowywali się głodni prymasi?

Nie wiadomo, co dokładnie jedli prymasi, ale z całą pewnością ich menu nie odbiegało od stołów ówczesnych możnych Rzeczypospolitej. Jak wyglądało przygotowanie dania dla prymasa? Poniższy film przybliża nieco tę kwestię.

W filmie wystąpiły:

nauczyciel / prymas - Michalina Stefańska

uczennica 1 / sługa - Anna Szczęsna

uczennica 2 / kucharz - Natalia Siekiera

Zamek prymasowski

Prymasi, jak wszyscy możnowładcy, lubowali się w wystawnych ucztach i wykwintnych daniach. Zamek w Łowiczu, w którym rezydowali, był dobrze przystosowany do takich zadań. Początki zamku sięgają czasów arcybiskupa Jarosława Bogorii Skotnickiego (żył w latach 1276-1376), który rozpoczął jego budowę. Łowicki zamek, jak przystało na siedzibę "pierwszego po królu dygnitarza Rzeczpospolitej", posiadał odpowiednią liczbę kuchni i spiżarni. Historycy doliczyli się aż "pięciu pomieszczeń służących przechowywaniu owoców, win węgierskich i piwa". Wiadomo także, że poza kuchnią murowaną, przy której mieściła się piekarnia, na terenie zamku znajdowały się jeszcze dwie kuchnie drewniane. Według relacji historyków i pamiętnikarzy, "zespół rezydencjonalny przedstawiał się okazale wybornym zbudowany kunsztem. Podkreślano jego walory estetyczne a także wygodę zamieszkiwania. Miał charakter wielkopańskiej rezydencji. Był miejscem godnym przyjmowania tu znakomitych gości, nuncjuszy papieskich, posłów zagranicznych a niejednokrotnie także dworów królewskich".

Widok zamku łowickiego, miedzioryt wg rys. E. Dahlberga z 1655 r., z dzieła S. Pufendorfa `De rebus a Carolo Gustavo gestis`, Norynberga 1698 r. Fot. Anna Kośmider - 

Literatura:
W. Puget, Zamek w Łowiczu w okresie swej świetności. Działalność budowlana arcybiskupów w świetle dokumentów, Łowicz 1989.
W. Puget, Zamek prymasowski w Łowiczu po "potopie". Odbudowa i dalsze dzieje w świetle dokumentów, Łowicz 1991. 
http://www.muzeumlowicz.pl/galeria/zobacz/33 

Prymasi doby baroku w Łowiczu

W dobie baroku w Łowiczu rezydowali m.in.: Stanisław Karnowski (żył w latach 1520-1603), Jan Tarnowski (1550-1604), Wojciech Baranowski (1550-1615), Jan Wężyk (1575-1638), Jan Lipski (1589-1641), Maciej Łubieński (1572-1652), Andrzej Leszczyński (1608-1658), Wacław Leszczyński (1605-1666), Mikołaj Prażmowski (1616-1673), Michał Radziejowski (1645-1705), Stanisław Szembek (1650-1721), Krzysztof Antoni Szembek (1667-1748), Adam Ignacy Komorowski (1699-1759), Władysław Łubieński (1705-1767). 

 Portret prymasa Mikołaja Prażmowskiego w łowickiej katedrze.

Portret prymasa Stanisława Szembeka w łowickiej katedrze.

Płyta, za którą wmurowane jest serce prymasa Krzysztofa Antoniego Szembeka
w kościele oo. pijarów w Łowiczu.

Literatura: 

Poczet prymasów Polski. Arcybiskupi Gniezna od bł. Radzima do Józefa kard. Glempa, oprac. H. J. Kaczmarski, Warszawa 1988.
M. Kosman, Między ołtarzem a tronem. Poczet prymasów Polski, Poznań 2000.
Łowiccy Prymasi. Portrety arcybiskupów gnieźnieńskich w zbiorach łowickich, Łowicz 2011.

Łowiccy prymasi

Funkcję prymasa w Polsce pełnili arcybiskupi gnieźnieńscy. Rezydujący w mieście prymasi często pozostawali w Łowiczu do końca swoich dni. Dwunastu arcybiskupów gnieźnieńskich zostało pochowanych w podziemiach łowickiej katedry. Należeli do nich m.in. Jakub Uchański (pierwszy interrex - zastępca króla w czasie bezkrólewia), Adam Komorowski, Mikołaj Prażmowski, Jan Wężyk, Jan Lipski. W mieście rezydował także Ignacy Krasicki - poeta, autor m.in. satyry Pijaństwo.
 

 

Nagrobek prymasa Jakuba Uchańskiego w łowickiej katedrze.

Portret prymasa Jana Wężyka w łowickiej katedrze.

Literatura:
Poczet prymasów Polski. Arcybiskupi Gniezna od bł. Radzima do Józefa kard. Glempa, oprac. H. J. Kaczmarski, Warszawa 1988.
M. Kosman, Między ołtarzem a tronem. Poczet prymasów Polski, Poznań 2000.
Łowiccy Prymasi. Portrety arcybiskupów gnieźnieńskich w zbiorach łowickich, Łowicz 2011.